Đại Việt-daiviet.org

QUAN ĐIM THC HÀNH DÂN CHCA NHÀ CÁCH MNG NGUYN AN NINH.

(Knim ngày giln th63 ca nhà cách mng Nguyn An Ninh (14/8/1943 – 14/8/2006)

Lê Tùng Minh

Nguyn An Ninh sinh vào năm Canh T(15-9-1900 ), ti làng Long Thượng, huynCn Giuc, tnh Ch-Ln.

Khi bước vào tui 18 (1917) Nguyn An Ninh đang theo hcnăm thnht trường Cao Đẳng YDược Hàni, nhưng mihc được 6 tháng, ông chuyn sang hc Lut. Tuy nhiên, theo như ông đã nói: “Ttui 18 tôi băn khoănbtrtbimt cuc tiến hóa trong tâm hn, khiến cho tôi làm vic không ngng vànó cũng thường làm cho tôi ngvcly tôi, ngvcvnhng ý nghĩ,vli ích ca nhng vic làm ca tôi.” (Trích tbc “Thư Chng Án” ngày 29-4-1926 ca Nguyn An Ninh).

Cho nên ông quyết định bhc Lut Hàni, đđi sang Pháp du hc (1917). Đến Pháp, Nguyn An Ninh vào hc ngay ti trường Lycée Bordeaux đthi lybngTú Tàica Pháp quc, điu kin đthi vào khoa Lutca trường Đạihc Sorbonne Paris. Trong vòng 6 tháng, Nguyn An Ninh đã hoàn thành xutscvvic thi lybng Tú Tài trường Lycée Bordeaux, và thi đậu vào khoa Lutca trường Đạihc Sorbonne (1918). Ngay tlúc này, Nguyn An Ninh đã làm rng danh vtài hcca Tui TrVit Nam, trên kinh đô ánh sáng canước Pháp!

Nguyn An Ninh

Niên khóa 1919-1920, Nguyn An Ninh đã đậubng CNhân Lut thuchng ưuca trường ĐạiHc Sorbonne (Paris). Nguyn An Ninh, vi thành tích hctp xutscvượtklc đó, ông đã phá bnguyên tc ca chnghĩa thc dân Pháp, vcái gi là “Dân thuc đa không đưc phép thi vào các trường ĐạiHcca chính quc Pháp!” Tên Cognacq -Thng đốc Nam K,rttc gin và mun trti Nguyn An Ninh, tkhi ông bhc lut Hàni, tđộng đi sang Pháp mà không xin phép chính quyn thuc địa Nam k. Nhưng, hn đành phi imhơilng tiếng,vì BThuc Địa đã quyết định như sau: “Min trstin đn bùhc phí 404 đồng 78 cho sinh viên Nguyn An Ninh, người đạtkết quthi xán ln vào ĐạiHc Paris.” (Theo công đin s183 ngày 28-7-1921, caBThuc Địagi Toàn quyn Đông Dương ti Hàni).

Con đường hcvn và danh vng đang thênh thang, mrng trướcmtca người thanh niên Vit Nam 21 tui (1900-1920) NGUYN AN NINH! Nhưng, người thanh niên Nam KVit Nam y quyết không chn con đường danh vng, hưởng lc trong khi dân tc Vit Nam đang đắm chìm trong đêm đen thuc địa! Nguyn An Ninh đã chn con đường:

“Sng sao cho phi, chonênsng,

Sng đmuôn đời, stc ghi.”

“Chếtvì Tquc, đời khen ngi,

Chết cho hu thế, đẹptương lai.”

(Trích bài thơ Sng VàChết” ca Nguyn An Ninh)

Ktnăm 1921, cnhân Lut Nguyn An Ninh đãdn thân trên con đường hot động Cách Mng Dân ChXã Hi, do chính ông đã tiếp thu và sang tothai lung tư tưởng lnca thi đại: Tư tưởng Dân chca cuc cách mng tư sn Pháp 1789.

Nhân knim ngày giln th63 (14/8/1943 – 14/8/2006) ca nhà cách mng Nguyn An Ninh, chúng ta hãy nghiên cu Quan đim Dân Chca ông, liên hvi thc tinca công cuc đấu tranh thc hin Dân ChHóa Vit Nam hôm nay, chúng ta mi thy giá trlch scatư tưởng đó!

Quan đim Dân chca nhà cách mng Nguyn An Ninh, bao gmmtsốđimcthsau đây:

1.Có hc thcmi có tư tưởng dân ch!

Theo nhà cách mng Nguyn An Ninh: Mun cho dân ta có tư tưởng Dân Ch, trong hoàn cnh khc nghitca“đêm đen thuc địa”, chcó con đường “Chung đúc hc thc cho người An Nam” (Une Culture Pour Les Annamites). Đ ây cũng là đu đbài din thuyếtca Nguyn An Ninh, ti “Nam KKhuyếnHcHi” Sàigòn, vào đêm 25 tháng 1 năm 1923.

Trong bài din thuyếtlch snày, trướchết, Nguyn An Ninh đcp đến giá tr“Khai hóa ca châu Âu …”, rng: “Không có no khai hóa nào có thmang con người trnên toàn văn, toàn đức cho bng skhai hóa ca Europe. Mun nói rõ hơn thì skhai hóa ca Pháp quc.Vì nnvăn hóa ca Pháp quc có thdt người đếnnơi đức sang, đsa mình, trnhà, rèn đúc vĩ nhân, bác sĩ, nng đtrình đnước nhà, cho dân tc nnang hu khi cái kiếp dit vong!” (Trích bài đãdn)

“Văn hóa Pháp” mà nhà cách mng Nguyn An Ninh đcao là “Văn hóa Pháp cách mng” (chnên nhmlnvi “văn hóa Pháp thc dân). Do đó, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã chrõ thêm rng: “Song mun cho đặng, đến chước nguyn đó thì phihcri đem tư tưởng Europe, Pháp quc, vmà truyn bá li cho ging nòi, khtrcái ldã man, chchng nên hc thành tài rivcgic giã theo đường sĩ hon, đó là hclyvăn hóa hay mà không biết dùng, đcho ging nòi phi đọa vào cái ha “tiêu dit” vy!” (đãdn, như trên)

Nhng năm đuca thp niên 20 ca thế kXX, nhà cách mng Nguyn An Ninh (năm 1923, Nguyn An Ninh mi lên 24 tui) mà ông đã nhn ra con đường “Chung đúc hc thc” cho dân Vit như thế, qulà làcó tinh thn khai hóa dân trí, sát hpvi thi thế vào lúc y-Thi thế chưa có khnăng lt đách thng trbng bolc cách mng!

Trong công cuc “Khai hóa dân trí” đó, Nguyn An Ninh đặc bit quan tâm đến Lý Tưởng ca Thanh Niên! Theo Nguyn An Ninh: Khi nói “Thanh niên là rường ctca quc gia” là phi nói đến “lp thanh niên có lý tưởng dn thân phng stquc, phng sdân tc” -tc là lp Thanh niên có lý tưởng ĐộclpTdo! Và mun thc hin đượclý tưởng đó thì phibovvăn hóa ca dân tc, đúng như nhà cách mng Nguyn An Ninh đã tuyên brng: ”Dân tc nào đcho mtnnvăn hóa ngoi bang ngtrthì không thđộclp thcs. Văn hóa là tâm hnca dân tc!”

(Trích trong bài “Idéal de la jeunesse Annamite” (Lý tưởng ca thanh niên An Nam) – bài din thuyết ca nhà cách mng Nguyn An Ninh, ti “Hi KhuyếnHc Nam KSàigòn, vào đêm 15-10-1923)

Cũng vi ý nghĩa đó, nhà cách mng Nguyn An Ninh khng định mt chân lý: “Ging như mt con người phi có mt tâm hn cao thượng thì mi biết nhng thú vui thanh cao trong cucsng; mt dân tc có nnvăn minh cao thượng thí mihưởng đưc nhng đcân mà mt dân tc thp kém hơn không thbiết được. Có mt trình đvăn hóa cho bn than tht quđiu kincn trong cucsng, điu kin đảmbo gigìn độclp vàmrng nh hưởng cho mt dân tc.” (đãdn, như trên)

Hơn thế na, nhà cách mng Nguyn An Ninh còn nhn nhđốivi nhng thanh niên có lý tưởng phng sdân tcrng: “Hãy tôn sùng nhng ai đã dùng tài năng hay thiên phú ca mình mà nâng vtrí ca dân tc ta trên thế gii, vànhng ai đã đóng góp vào vicci thin điu kinsng chodântc chúng ta.” (Câu kết lun, bài đãdn, như trên).

Nhìn chung, quan đim “có hc thcvà lý tưởng mi cótư tưởng dân chca nhà cách mng Nguyn An Ninh, đ ã soi sáng cho tm nhìn cho lp thanh niên Vit Nam hôm nay mt logic bin chng rng: “Hc thcvà lý tưởng phng sdân tc là hai điu kin tiên quyết đcó tư tưởng dân ch, không ththiếu điu kin nào. Có hc thc mà không có lý tưởng phng sdân tc chtrthành mt trí thc “sĩ hon” mà thôi.Trái li, cólý tưởng phng sdân tc mà không có hc thc thì dphm sai lmcc đoan, có thlàm tnhi cho dân tc!”

Liên hđến thc tin minBc Xãhi Chnghĩa (XHCN) (1960-1975) càng cho chúng ta nhn thc sâu schơn quan đim “có hc thcmicó tư tưởng Dân chca nhà cách mng Nguyn An Ninh! Trong thi gian xây dng minBc XHCN, Đảng CSVN cũng quan tâm đào totng lp “Trí thc XHCN” theo phương châm “Chính trlà thng soái”, “Trung thành vi Đảng hơn là tài năng” (tcHng hơn Chuyên). Do đóhọđã đào to ramtlp trí thc không có ý thc độclp sáng to, mà luôn cúi đầu vâng lnh chthca Đảng cm quynmt cách mù quáng! Mtlp trí thc nô lĐảng CSVN như vy thì làm gì có tư tưởng Dân chcho đ úng nghĩa! (Tht ra cũng có nhng trí thc giác ngkhông tha nhn “Hng hơn Chuyên” thì htc khcbTchc Đảng đì đến sát ván, không đượctăng lương, không đượcsdng đúng tài năng… Ldĩ nhiên là không bao giđượckếtnp vào Đảng!)

Đồng thivi chính sách đào to cán blãnh đạo các cp, tđịa phương đến trung ương, theo “Chnghĩa Thành phn”. Cho nên, đascán blãnh đạo trct (các Bí thư Đảng b, các Chtch UBND, các Chtch HĐND cáccp;các Vtrưởng tchc các Btrong Chính ph, các Trưởng phòng tchccacơ quan các cp v.v…) đều xut thân tthành phn “giai cpcơ bn” (công nhân, dân nghèo, bncnông). Do đó, hkhông có hoc kém hc thc, chcn “tuyt đối chp hành chthca Đảng cp trên là đủ.Hmù quáng chp nhn cái gi là “tp trung dân ch”. Hln tiếng chtrích, phê phán các chế đDân chÂu-M(!?) Cho nên, Tư tưởng Dân chca cuc cách mng Pháp 1789, hay Tuyên Ngôn Nhân quyn và Dân, mà nhà cách mng Nguyn An Ninh đã qung bá tư 80 năm trước, hđều coi là “ăn phi bã ca giai cptư sn” (!?) Chính vì thế mà nước Vit Nam mang tiếng là mt quc gia đã độclptchhơn60 năm (1945-2006), tVit Nam Dân ChCng Hòa đếnCng Hòa XHCN Vit Nam, mà vnlà mtnước không có Dân ch!

Sau hơn80 năm (1923-2006) quan đim trên ca nhà cách mng Nguyn An Ninh, vn còn là bài hc lch svô giá cho các nhà dân chVit Nam, đặc bit là cho lp Thanh Niên Dân ChVit Nam, hin đang tiến hành cuc đấu tranh cho công cuc Dân ChHóa Vit Nam!

2. TDo lànntng cănbnca Dân Ch!

Trong chương đầuca tác phm “Le Contrat Social” ca J. J. Rousseau, đã được xutbn vào ngày 15-10-1923, ti Paris, có câu ni tiếng như sau: “Người ta sinh ra tdo, nhưng đâu đâu con ngườicũng phisng trong xing xích.”

Nhà cách mng Nguyn An Ninh rt tâm đcvý tưởng “TDo” này ca nhà triếthc Pháp J. J. Rousseau!

Bivy, trong tác phm“Dân Ưc, Dân Quyn, Dân Đạo” (trích dch dch tác phm “Le Contrat Social” ca J. J. Rousseau) Nguyn An Ninh nhcli cái “ý tưởng TDo” đó theo cách nói ca ông rng: ”Con người sinh ra tdo, mà xnào con ngườicũng bịđóng còng c. Có ngườitưởng mình làm cho kkhác, thì có lcòn nôlhơnna. Bi sao mà sanh ra điu đổi ngược y?” Và nhà cách mng Nguyn An Ninh đã đưa ra cách gii quyết điu đổi ngược này hóa ra philnhư sau:

“Vì người khác mà dùng cường lc mà đotlytdo ca nó, nay nó cũng dùng cường lc mà đotli.” “Mà trong xã hi, cái thtdo là mt cái quyn pháp quan trng nht, gcca các cái quyn pháp khác.”

Rõ ràng, nhà cách mng Nguyn An Ninh, không chnhn thc sâu sc cái “ý tưởng TDo” ca J. J. Rousseau, mà còn nghĩ ra cách đotlitdo cho nhng người đãmttdo!

Nhưng trong tình thế lch sca nhng năm đầu thp niên 20 ca thế kXX, đấtnước Vit Nam vn còn đắm chìm trong “đêm đen thuc địa” – các phong trào khi nghĩavũ trang chng Pháp đãbdìm trong bin máu (!) nhà cách mng Nguyn An Ninh chưa có thdùng “cường lc” đđotlitdo chodântc mình, nên ông phi tiến hành đấu tranh trên lĩnh vcTDo Ngôn Lun– Báo “La Cloche Fêlée”(Tiếng chuông rè) do Nguyn An Ninh chtrương, ra đời (s1 n hành vào ngày 10-12-1923 ) là nhm hai mc đích sau đây:

“Mt, tuyên truyn nhng tư tưởng Dân Chca cách mng Pháp, đchunbcho tương lai mtnước An Nam “TDo-Bình Đẳng-Bác Ái”.

“Hai, tuyên truyn cho Dân Ch,tc chunbcho tương lai mtnước An Nam Dân Ch.”

(trích trong “Nguyn An Ninh”, nhà xutbn Tr, TPHChí Minh, năm 1996, trang 97).

Ngoài vic đấu tranh cho quyn “Tdo Ngôn lun”, nhà cách mng Nguyn An Ninh còn kêu gi đấu tranh đòi các quyn “Tdo Hihp, Tdo Báo chí tiếng Vit, TdoDu lch” …

Trong bài bào ngn, vi đầu đề: “Tdo Hihp, Tdo Báo chí tiếng Vit, Tdo Dulch”, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã phê phán nhng tên thc dân Pháp cho rng “chưa đến lúc đban bcho người An Nam vài quyntdo sơ đẳng.” Nguyn An Ninh đã viếtmt cách thâm thúy như sau: Vphn tôi, tôi cho rng đây làmtlilăng nhc công lao thc dân hóa canước Pháp – Khi hdám khng định rng, sau 70 nămdướische chcanước Pháp, mt dân tc trước đ ây đã đứng ngang hang vinước Nht Bn, đ ãtng chiến thng quân Xiêm, li trthành mt đa con nít, không thnào hưởng trn quyn hnca mình, mà không gp nguy him.” (Xem “Tiếng Chuông Rè” s20, 26-11-1925)

Và theo nhà cách mng Nguyn An inh thì quynTDo là quynca các dân tc! Vì vy, ta có quyn đấu tranh giành ly quynTDo chodântc mình! Trong bài bào “Người Ta Không Ăn Mày TDo”, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã tuyên bthng rng: “Tdo đưc giành ly, chTdo không được ban cho. Đgiành lyTdo tnt thế lc có tchc, phi đương đầuvi nóbng scmnh có tchc.” (Tiếng Chuông Rè, s21, ngày 30-11-1925) Vili tuyên bốđanh thép này, nhà cách mng Nguyn An Ninh đãvch rõ rng: Mun giành lyTDo trong tay ca thế lccm quyn, dân ta không có con đường nào khác là phihp nhau li trong mttchc cách mng, mi có scmnh đương đầuvi cường quyn!

Vi tình thế lch slúc y (1925) nhà cách mng Nguyn An Ninh đã sáng sutsdng vũ khí nhân quyn đđấu tranh vicbmáy thng trthuc địaca chnghĩa thc dân Pháp, Cũng trong bài “Người Ta Không Ăn Mày TDo”, ông đã chdn như sau: “Chúng ta có quyn Tuyên bln tiếng nhng nguyên tc chính ca Tuyên ngôn nhân quyn và dân quyn, từđiu khon 1, nói rng con người sanh ra, sng tdo và bình đẳng vquynli, cho ti điu khon cui cùng, buc các công dân bvi phm quynli có bn phn chng lisđ àn áp bng vũ khí, mà hlà nn nhân.” (Đcho trí thc, sinh viên-hc sinh và thanh niên biết chcanước ta, có shiu biếtv“Nhân quyn và Dân quyn”, Nguyn An Ninh đãsưutm và dch toàn vănbn Tuyên Ngôn Nhân Quyn và Dân Quyn, cho đăng liên tc trong 7 sbáo “La cloche Fêlée”, ts42 (18-2-1926) đếns48 (11-3-1926) bao gm các bn: Hiến pháp 1791, Hiến pháp 1793 và Hiến pháp1794 ).

Liên hđến thc tin Vit Nam trong thi thng trca Đảng CSVN (1955-1975 đốivi minBc và 1975-2006 đốivicnước ta), thìtình cnh tdo ca dân tc Vit Nam, nếu xét vhintượng lch sthì thunlihơn nhiu, đốivi thiklch sdưới quyn thng trca chnghĩa thc dân Pháp -thikmà nhà cách mng Nguyn An Ninh gi là Đêm Đen Thuc Địa”! Thế nhưng, năm 2006 này, quyntdo ca con ngườivnbchế đCSVN khng chế gt gao! Chng hn như quyntdo ngôn lunvnbbóp nght, quyntdo hihpvnbcm ngt v.v…

Vì vy, quan đim “Tdo là nntng cănbnca Dân chca nhà cách mng Nguyn An Ninh vn còn có giá trthc tin! Nhng nhà dân chchân chính, đặc bit là tui trVit Nam yêu nước, đang dn than đấu tranh cho snghip Dân ChHóa đấtnước, rtcn nghiên cu vàáp dng sáng to quan đim này ca Nguyn An Ninh, vào tình hình cthca Vit Nam hin nay…

3-Phi có tbáo cách mng, mi có khnăng biến “tư tưởng dân ch” trthành “hin thc dân ch”!.

Sau khi tt nghipCnhân Lut (Sorbonne), Nguyn An Ninh đã đimt vòng châu Âu, đến các nước Đức, Ý, ThySĩ, Áo, Ha Lan, Anh, Bđtham quan, hctpnnvăn minh tân tiến, vàtiếpvi các danh nhân thế gii đtiếp thu tư tưởng dân chvà nhân vănca thiên tài quctế (ttháng 3 đến tháng 8-1922).

Ngày 5-10-1922, Nguyn An Ninh rinước Pháp trvquê hương, đthc hinlý tưởng Cánh Mng Dân Ch, nhm gii phóng dân tc thoát khi xing xíchnô lthuc địaca chnghĩa thc dân Pháp; vi shu thunca “Nhóm Ngũ Long” bên Pháp do Tiếnsĩ Lut Phan Văn Trường đứng đầu. (Theo hsơ Mt thám Pháp Sài gòn, thì Nguyn An Ninh vNam Kđcướiv,tchctiSc trăng vào ngày 10-111922).

Đêm 25-1-1923, nhà cách mng trtui Nguyn An Ninh ln đu tiên ra mt công chúng Sàigòn, tiHi KhuyếnHc Nam K(HKHNK), s34 đường Aviateur Garros (tc đường Thkhoa Huân trước tháng Tư năm 1975), vi bài din thuyết Une Culture Pour Les Annamites” (Chung đúc nnhc thc cho dân An Nam). Vi bài din thuyếtntiếng đầy nhit huyết và rt có ý nghĩa này, đãmđầu cho công cuc vn động cách mng dân chca Nguyn An Ninh trên xNam K!

Ngày 22-2-1923, Nguyn An Ninh trsang Pháp ln thhai, Trong chuyến xut ngoi 6 tháng này, vcông khai Nguyn An Ninh nói cho mtsbn bè biết, là sang Paris đtrình bày “Lun án Tiếnsĩ Lut”, nhưng vbí mt là sang hihpvi anh em trong Nhóm Ngũ Long, đbàn bckế sách hot động cho Phong Trào Dân ChNam Ktrong giai đọan spti! Và trong thi gian này, ln đầu tiên, trí thc Paris đã đọc được bài “Lòng ngay thng ca chánh phthuc địa”, đăng trên báo “Người Cùng Kh(Le Paria) s11 tháng 21923, ca Nguyn An Ninh, vi bút hiu N. Bài báo mđầubng nhng li phê phán nhnhàng, nhưng vch trnbn chtlagtca chánh phthuc địa, rng: “Trong thi chiến tranh vinh quang, đđưc nhng “quân tình nguyn”, người ta đãha triha binvi dân bnx. Chiến tranh hết, nhng liha trang trng y cũng được trang trng quên đi!” – Tháng 9-1923, Nguyn An Ninh âm thmvSàigòn, nên gii báo chí Sàigòn chng hhay biết (?)

Đêm 15-10-1923, nhà cách mng Nguyn An Ninh ra mt công chúng Sàigòn ln thhai, cũng ti HKHNK, vi bài din thuyếtni tiếng là“Idéal de la Jeunesse Annamite” (Lý tưởng ca Thanh niên An Nam). Cũng trong đêm này HKHNK đã gii thiu tác phm “Dân Ưc-Dân Quyn-Dân Đạo” ca Nguyn An Ninh (trích dch tcun “Le Contrat Social” ca J. J. Rousseau) xutbn cùng ngày 15-10-1923.

Hai bài din thuyếtcamtcnhân Lut (Sorbonne), mt nhà cách mng trtui (24 tui) Nguyn An Ninh đã có nh hưởng rtln trong gii trí thc Nam K(kctrí thc Pháp đang tòng sNam K). Điu đó, đã làm cho tên Thng đốc Nam K-Tiếnsĩ Cognacq, và tên trùm Mt thám Nam K-Arnoux, rttc gin! Nhưng, chúng không bt giam được Nguyn An Ninh, nên đã hèn hra lnh cm không cho ông din thuyếtti HKHNK na! Nhưng, chúng không thngăn được nh hưởng cách mng dân chca Nguyn An Ninh, đốivi trí thc trvà thanh niên Nam k!

Bcm din thuyết ti HKHNK thì Nguyn An Ninh cho ra báo “La Cloche Fêlée” (Chuông Rè). đtránh bkhng b, Nguyn An Ninh chtrươngra báotiếng Pháp, đphbiến trong gii trí thc trvà lp thanh niên có hc, đthqung bá ra dân chúng bng tiếng mđẻ.S1 “La Cloche Fêlée” n hành vào ngày 10-12-1923. đcho “đồng bào An Nam” khi hiulm– ‘Ti sao ra báo chTây?.” Cho nên, trong sbáo mi n hành ln đầu tiên này, nhà cách mnh Nguyn An Ninh dã bày ttm lòng ca ông vi đồng bào mình như sau:

Chúng tôi cũng sphicó mtcơ quan tbáo quc ng. Chúng tôi không phi là nhng người vì hc nói tiếng Pháp xoàng, mà btiếng mđca mình. Cái kiến thc mà nước Pháp đã cho chúng tôi, thay vì làm cho chúng tôi xa ri,thì li làm chúng tôi trvvi nòi ging ca chúng tôi!” (Xem bài “Gi Đồng Bào”)

Sau này, trong bài “Tiếng Mđẻ, Người gii phóng các dân tcbáp bc”, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã khng địnhvaitrò ca Tiếng MĐnhư sau: “Tiếng nói làngườibovquý báu nhtnn độc lpca các dân tc, làyếutquan trng nht giúp gii phóng các dân tcbthng tr.Nếu người An Nam hãnh din tiếng nói ca mình và ra sc làm cho tiếng nói y phong phú hơn, đcó khnăng phbiếnti An Nam các hc thuyết đạo đức và khoa hcca châu Âu, vic gii phóng dân tc An Nam chcòn làvn đthi gian.” (La Cloche Fêlée, s27, ngày 21-12-1925)

Báo “La Cloche Fêlée” phát trin qua hai giai đon:

-Giai đoan I,ts1 đếns19 (14-7-1964), do ông Eugenie de Jean de la Bâtie và Nguyn An Ninh đứng tên trên tbáo. Nhưng, mi công viccatbáo đều do Nguyn An Ninh đảm trách: Chnhim, Chbút, Biên tp viên, Phóng viên, Sa morasse... thm chí đến vic phát hành báo, và ôm báo đi bán do quanh Sàigòn đều do Nguyn An Ninh làm!

{Ngày 10-1-1925, Nguyn An Ninh li đi sang Pháp, nhmmc đích: “Mchiếndch vn đng, ngay trên nước Pháp, cho dân An Nam được các quyn: Tdo Chính tr,lp nghip đoàn và BohLao động.” Và theo hsơ caSMt Thám Paris, thì trong thi gian Pháp ln này, Nguyn An Ninh đi din thuyết nhiu nơi. đ“tuyên truyn cho cuc cách mng dân chủởĐông Dương” và Nguyn An Ninh đã tuyên b, trong đêm din thuyếttp “Sociétés Savantes” (Paris) ngày 2-5-1925, rng: “nếu như không có shp tác gia người An Nam vànước Pháp thì nước Pháp đừng hòng tnti lâu dài tĐông!”-Ngày 26-6-1925, Nguyn An Ninh và Phan Chu Trinh cùng vđến Sàigòn.}

-Giai đoan II,ts20 (26-11-1925) đếns62 (3-5-1926), do Nguyn An Ninh điu hành tbáo, có strgiúp ca Tiếnsĩ Lut Phan Văn Trường (Phan Văn Trường rinước Pháp vSàigòn trong tháng 12 năm 1923).

Báo ”La Cloche Fêlée” n hành đếns62 (3-5-1926) thì nhà cách mng Nguyn An Ninh cho đổi tên là “L’Annam”. Mc đích cat“L’Annam” cũng ging như t“La Cloche Fêlée”, nhưngxét vmt ý nghĩa, thì t“L’Annam” mi đúnglà Tiếng Nóica Dân An Nam!" Sđầuca “L’Annam” là s63 (3-5-1926) và scui cùng là s182 (2-2-1928).

Sdĩ nhà cách mng Nguyn An Ninh ra báo bng tiếng Pháp, là đtránh skim duyt và khng bca chính quyn thuc địa.

Bi vì, theo Lut Báo Chí Dân Chcanước Pháp, thì người Pháp hay có quctch Pháp, chcn có lá đơn xin phép, là có thra báo ngay mà khi phi đợilnh cho phép. Báo tiếng Pháp thì không qua kim duyt trước khi n hành. Nguyn An Ninh đãlidng lut này, đviết bài tuyên truyn vàcđộng qun chúng đấu tranh đòi tdo dân ch

Nghiên cuni dung ca 182 tbáo (La Cloche Fêlée và L;Annm) do nhà cách mng Nguyn An Ninh chtrương, chúng ta snhn ra chcnăng vô cùng có ý nghĩaca môt tbáo cách mng n hành công khai trướchngsúng và nhà tù ca chế đthuc địa Pháp! Nhng ý nghĩa đó là:

-Là mtcơ quan tuyên truyn, giác ngý thc dân chcho qung đại qun chúng nhân dân Vit Nam; từđó là cho mitng lp xãhica dân tc Vit Nam nhnrõ bn cht tàn bovàdã man ca thc dân Pháp -kthù đãcướpnước ta và bt dân ta làm nô lsutgn70 năm qua (1859-1928)!

-Là mt trn dân chcó nhimtchc qun chúng giác ngvà trong nhng đoàn thyêu nước, chun bthclc cách mng, tiến hành cuc cách mng dân ch, theo tng bướctthp đến cao, thp đếnrng, và khi có thicơ sphát động toàn dân đứng lên giành quyn độclp cho nước nhà!

Kết qucao nhtca công cuc Tuyên truyn, Giác ng,Vn độngvà Tchcca nhà cách mng Nguyn An Ninh, là sra đờicamt chính đảng: Đảng Thanh Niên Cao Vng! (thường đượcgi là “Hi Kín Nguyn An Ninh”)

Liên hvi thc tin Vit Nam ngày nay, đặc bit là trong thikđượcgi là “20 năm đổimi” (19862006), chúng ta thy không có mttbáo đóng vai trò có ý nghĩa như hai tbáo ca Nguyn An Ninh (?) Mt lý do duy nht mà nhng nhà dân chtrong nước thường nêu ra là “Đảng CSVN đã bóp nghttdo ngôn lun!” Gn đây, các nhà dân chtrong nước có cgng mtrang Web:Tiếng Nói Dân Chtrên mng, nhưng rthn chế, và qung đại qun chúng Vit Nam trong nước, cũng nhưhi ngoi, hu như không có điu kin đọc nó (!?) Còn t“TDo Ngôn Lun” ca Linh mc Chân Tín thì chphbiến trong sít trí thc công giáo mà thôi!

Phong Trào Dân ChVit Nam hin nay, mun làm được chúc năng tuyên truyn, giác ng,vn động và tchc qun chúng thành mtmt trn dân chrng ln, thì phi có mttbáo giy, n hành công khai, phát hành sâu rng tn huyn xã, như nhà cách mng Nguyn An Ninh đã làm, cách đây80 năm! Ldĩ nhiên, tình hình cthhin nay hoàn toàn khác xa tình cthca80 năm trước! Vì vy đòi hi chúng ta phi áp dng kinh nghimlch smt cách sáng to!

4. Mun thc hin cách mng dân chthng li, đòi hi phi có slãnh đạocamt Chính Đảng!

Tháng 9 năm 1925, nhà cách mng Nguyn An Ninh đãbt thi gian cho công vic viết báo. Ông vềẩn ti nhà Hc Môn đchunbcho sra đờicamt chính Đảng: Đảng Thanh Niên Cao Vng”! Chtrương thành lpmt chính Đảng đlãnh đạo cuc Cách Mng Dân Ch, mà lclượng nng ct là Thanh Niên Trí Thc, đã được Nguyn An Ninh thai nghén tkhi tiếp xúc vitư tưởng dân chca cách mng Pháp 1789. Và sthai nghén cách mng đó, đã được Nguyn An Ninh đcprt khéo trong bài din thuyết “Lý tưởng ca Thanh niên An Nam” (đêm 15-10-1923, ti HKHNK).

Chng hn như câu kết lunca bài din thuyếtrng:

Hãy tôn sùng nhưng ai đã dùng tài năng hay thiên phú ca mình mà nâng vtrí ca dân tc ta trên thế gii, và nhng ai đã đóng góp vào vicci thin điu kinsng cho dân tc chúng ta!” (bài đã dn)

Nguyn An Ninh cùng các đồngchí ca ông, đang tích cc chunbcho mt chính đảng ra đời, thì ngày 24 tháng 3 năm 1926 thì ông đãbbnmt thám Pháp vây bt ngay ti nhà Hc Môn. (Ngay trong đêm 24-3 này cPhan Chu Trinh cũng qua đời!) Ngày 24 tháng 6 năm 1926, nhà cách mng Nguyn An Ninh đãbtòa án thc dân Pháp ti Sàigòn kết án 2 năm tùvà tướcbquyn tuync,vti “xách độngdânAnNam ni lon chng chính phPháp” (?)

Khi bnht trong khám, nhà cách mng Nguyn An Ninh đãsm nhìn thyâm mưu khng bphong trào dân chca thc dân Pháp! Vì vy, khi lutsư Phan Văn Trường và Nguyn TiếnVăn vào khám ln Sàigòn thăm ông, ông nhn ra ngoài cho các đồng chí trong “Đảng Thanh Niên Cao Vng” (ĐTNCV) rng: “Xin các đồng chí đừng lo cho tôi mà làm vic chi náo động, đcho chính quyn thc dân có ctiến hành khng bbtli cho phong trào!”

Nhưng, các anh em đồng chí bên ngoài nóng rut, nên không nghe theo li khuyên ca Nguyn An Ninh! Hai ông Nguyn TrngHyvà Trn Huy Liu, đ ãtchcmt cucTng Bãi Công và Bãi Khóa toàn Sàigòn, vào ngày 5-4-1926! Chính quyn thc dân Pháp thng tay đàn áp và btbtù mtsct cán ca phong trào! Nguyn An Ninh rt đau lòng khi nghe tin này!

Nguyn An Ninh quyết định chng án! Ông viết hai lá đơn: Mt, gi cho Thng đốc Nam Klà Le Fol. Hai, gi cho Tng BinLý Sàigòn. Mc đích chng án ca Nguyn An Ninh là đsm ra khi nhà tù, đặng tiếp tc xây dng vàcng cĐTNCV”, đcho phong trào Thanh Niên Dân Chtránh khislidng ca Đảng Lp Hiếnca Bùi Quang Chiêu, do Pháp dng ra! Nhlilnhã nhn, cólý có tình, nên thư chng án ca Nguyn An Ninh đã đượccu xét. Và ngày 7 tháng 1 năm 1927, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã được trtdo (smhơnhn tù 15 tháng).

Đche mtbnmt thám Pháp và nhng tên "indicateur" người Vit, sau khi ra tù nhà cách mng Nguyn An Ninh đãci trang thành “Thy Chùa Ti Gia”, nên ông đãco đầu trc, gõm,tng kinh ti nhà mt thi gian. Trong thctế, trong nhng năm 1927-1930, nhà cách mng Nguyn An Ninh, vi chiếc xe đạp cùng cái va-ly hành trang, ông đã đi chđạo công tác tchc, xây dng ĐTNCV khpnơi trên xNam K: Đặc bit ông đãvn động được ông Hi Đồng Võ Công Tôn, ởấp Lò Gch, xã Long Hip, huynBếnLc, làm cơ sbí mt đliên lcvi các cơ sca các tnh min Tây Nam B! Không chthế, nhà cách mng Nguyn An Ninh còn có nh hưởng rtln đốivi các chùa chin (Pht giáo) và thánh tht (Cao Đài) Nam k.

Báo cáo caSMt Thám Pháp Đông Dương cóviết như sau:

“Nguyn An Ninh đến các chùa chin, thánh tht Cao Đài, các vhòa thượng hay các ông đạo đứng đầu thánh tht, đón tiếp Nguyn An Ninh xem như người đứng đầuca dòng đạo, nên thphương đèn, mcy phc nghi lca đạo… trân trng đó tiếp ông!” (Báo cáo s172, ngày 31-3-1927)

Cũng theo báo cáo s172 này, SMt Thám Pháp Đông Dương đã nhn định rng:

“Nguyn An Ninh có ý định làm cuc tuyên truyn, cđộng và tchc khp Nam k, đchunbđến mt ngày nào đó, bc phát mt cuctng bãi công ca nhng hương chchit, công chc và ththuyn…”

Qua thctế lch shot động đóca nhà cách mng Nguyn An Ninh, phi nhìn nhn: Nguyn An Ninh là mt lãnh tcách mng tin phong, có thiên tàl (genie) vn độngvà tchc các tng lp qun chúng trong xã hi, tham gia phong trào đấu tranh chính tr, chunbcho cuc cách mng dân chca dân tc ta, vào nhng thp niên 30-40 trong thế kXX!

Đtranh thsựủng hcatng lp trí thc và cách Mng ca nhân dân Pháp lúc By gi, như các ông Marcel Cachin, Doriot Leon Werth…Vì vy,ngày 8 tháng 6 năm 1927, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã đáp tàu Paul Le Cat,ri Sàigòn đi sang Pháp (trên chuyến tàu này còn có nhà cách mng ĐTTThu Thâu).

Bnmt thám Pháp đã theo dõi sát chuyến đi Pháp ln thnăm này, cacnhân lut khoa, nhà cách mng dân chNguyn Anh Ninh, tSàigòn đến Paris, nhưng chúng đã nhn định sai lmrng: “Nguyn An Ninh có ý định nhân chuyến sang pháp ln này ssang Nga và sang Trung Hoa. Trước khi đó, Ninh đãhavi đồng đảnglà khitrv, Ninh scùng vihtiến hành cuc cách mng.” (Báo cáo caSmt thám Pháp Dông Dương, s525-S ngày 23-8-1927). Nguyn An Ninh chlàm công vicvn động chính trên đất Pháp mà thôi!

Cuinăm 1927, nhà cách Nguyn An Ninh đ ã cùng ông Nguyn Thế Truyn (vivcon ca ông Truyn), rinước Pháp. Đến ngày 7-1-1928, hai ông đãvti Sàigòn. Ông Nguyn An Ninh mi gia đình ông Truyn, vnghnhà ông ti xã Trung MTây (Hc Môn) {Nhà cách mng Nguyn Thế Truyn và cô con, ri Sàigòn vquê Nam Định (BcK) vào ngày 14-2-1928}.

Đếnnăm 1928, ĐTNCV do nhà cách mng Nguyn An Ninh xây dng vàtchc, đã phát trin khá mnh. Sđảng viên ca ĐTNXC, đã có đếngn 7.000 người. Đảng viên ĐTNCV có nhiu thành phn: Trí thc, Công chc, Ththuyn, Nông dân, và có cHương chcHit, Phú nông và Đich. Nghĩa là: Đảng Thanh Niên Cao Vng là Đảng ca môi thành phn trong xã hi, màlclượng trct là Thanh Niên Trí Thc!

Trong thi gian vn động chính trPháp (cuinăm 1927), nhà cách mng Nguyn An Ninh đã nhn được tin: Đảng Cng sn Pháp đang bí mt thc hin “Plan Z de Doriot” (Kế hoch Zca Doriot) -tclà kế hoch bo động lt đchính phPháp do Doriot lp ra. Marcel Cachin giao cho Doriot thc hin trong năm 1928 (?) Do đó, Nguyn An Ninh mi định thacơ hi, nếu Đảng CS Pháp thc hinkế hoch Z. thành công, thì ông stiến hành ngay cuc cách mng lt đchính quyn thuc địa Pháp Vit Nam (?) Cho nên, sau khi Pháp v, Nguyn An Ninh đã chtrương cho đảng viên ĐTNCV tvũ trang bng các loivũ khí tchế, như súng, tc đạn, mìn…Đồng thi mua mtssúng bên Trung Hoa, đem vphân phát cho đảng viên ca Đảng bTNCV trong tnh Gia Định (đặc bit là đảng viên là tín đCao Đài giáo).

Chính trong thi gian chờđón thicơ (đầunăm 1928), đthc hin cuc cách mng lt đchính quyn thuc địa Pháp Vit Nam, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã viết tác phm “Hai Bà Trưng”. Vhình thc, tác phm Hai Bà Trưng là mt “tung hát”, nhưng khi nghiên cuni dung ca tác phm, thì người đọc sthy: Đây là “Cương Lĩnh Hành Động ca Đảng Thanh Niên Cao Vng”!

Núp dưới hình thc tác phmvăn ngh, đn hành và phbiến công khai cho toàn thđảng viên ĐTNCV, trướchngsúng vànhàtùca thc dân Pháp, là mt sáng to linh hotca nhà cách mng Nguyn An Ninh! Tung hát Hai Bà Trung ca Nguyn An Ninh đã viết xong trong tháng 6 năm 1928, và Nguyn An Ninh đã cho n hành và phbiến cho toàn Đảng TNCV,

Tung hát “Hai Bà Trưng” có 8 màn. Đặc bit, chú ý my màn sau đây:

-Màn 2, tcáo chính sách bclt, đàn áp tàn ác cabn Tàu cai trđốivi dân ta, đphát động tư tưởng biếncăm thù thành scmnh qut khi!

-Màn 4, ththuyn, nông dân, thương nhân, binh lính... đều tình nguyn theo dướickhi nghĩaca Hai Bà Trưng, chng tngncchính nghĩa đãtphp được toàn dân, mtlclượng vô địch, không có kthù nào chng đni!

-Màn 6, khi nghĩa đã thành công, nhưng gichính quyn không được bao lâu, ti sao? Tác giảđã chra my nguyên nhân là: Mtcnh giác trướcâm mưu tái chiếnnước ta calũ gic Tàu! Thiếumt đội ngũ trí thc có tài qun trđiu hành quc gia trên các lĩnh vc Chính tr, Kinh tế,Văn hóa, Xã hi… Từđó cho thy: Cướp chính quyn đã khó, gichính quyn càng khó hơn!

Kế hoch Z. ca Đảng Cng Sn Pháp đãbchính quyn phát xít Pháp bóp chếtttrong trng nước, do đócơ hi vùng lên cướp chính quyên ca ĐTNCV đành phi chuynhướng (?)

Trong nhng năm 1927-1928, Vit Nam lnlượt xut hin thêm 3 tchc cách mng mi: “Thanh Niên Cách Mng Đồng ChíHi”, “Tân Vit Đảng”, “Vit Nam Quc Dân Đảng”. Và mt nhược đimlnca cao trào chính trịđa nguyên, đa đảng này ca Phong Trào Cách Mng Vit Nam, là không có sựđoàn kết nht trí, thng nht hành động vì mc đích chung!

Ngày 1 tháng 10 năm 1928, tên Đốc phChn, Chánh tham bintnh ChLn, báo cho Smt thám Pháp ra lnh truy nã Nguyn An Ninh trên toan cõi Đông Đương. Sau khi Phan Văn Hùm và hàng ngàn qun chúng đãbchính quyn thc dân Pháp bt, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã quyết định đến thng bót Catinat đcho mt thám bt, vi n ý động viên tinh thn cho nhng đồng chí đãbPháp bt, rng: Đấu tranh đòi TDo Dân Chkhông có ti, mà bn Pháp cm quyn bóp nghtTDo Dân Chmi là nhng kcó ti!”

Dư lun công chúng Vit Nam và Pháp đã phn đốikch lit, yêucu chính quyn thuc địa Pháp Nam kphi trtdo cho Nguyn An Ninh và hàng ngàn qun chúng btình nghi là đảng viên ĐTNCV (!) Nhvy, cui cùng chính quyn thc dân Pháp phi thphn đông nhng người đãbchúng bt, chgiam gi115 người, trong đó có Nguyn An Ninh, đchngày ra tòa!

Do schđạoca Nguyn An Ninh, toàn th115 người đều chng án, khi btòa án thc dân kếtti! Cho nên, đến ngày 17-7-1929, tòa án thc dân phi đành mphiên tòa phúc thm. Trong phiên tòa phúc thm này, tên Chưởng lý người Pháp Léonard đãctình kếtti thtnng đốivi nhà cách mng Nguyn An Ninh, và vimc án là 3 năm tù giam, 1.000 quan tin pht vàtướcbquyn công dân trong 5 năm, vti: “LpHi

Kín Nguyn An Ninh đxúi gic dân chúng ni lon!”

Trong thi gian Nguyn An Ninh bgiam giti khám ln Sàigòn (10-1929 đến 10-1931), bên ngoài, Phong trào Cách mng Vit Nam bthc dân Pháp khng bkhc lit (!) Chng hn như, ngày 17-6-1930, thc dân Pháp đã đưa 13 lãnh tvàchí sĩ cách mng ca Vit Nam Quc Dân Đảng lên máy chém. (Nguyn Thái Hc, Phó Đức Chính, Bùi TToàn, Bùi Văn Chun, Nguyn An, Hà VănLc, Đoàn Văn Nhu, Ngô Văn Du, NguynVăn Tính, NguynVăn Tiêm, ĐVănTư, NguynVăn Chu, Nguyn Nhu Liêm.) Vào 5 gisáng ca mt ngày trong tháng 11-1931, thc dân Pháp cũng hlnh chém đầu người chiếnsĩ thiếu niên Lý TTrông ngay trướcca khám ln. Nhng sinh viên Vit Nam yêu nước Pháp, đãtchc biu tình phn đốilnh xt13 lãnh tvàchí sĩ VNQDĐ, trước đintng thng Élysée (Paris), đãbbt giam và trc xutvnước vào ngày 24-6-1930 (gm có các ông: TThu Thâu, TrnVăn Giàu, NguynVănTo, Hunh Văn Phương, Lê Bá Cang, Ngô Quang Huy, TrnVăn Chiêu, Phan Văn Chánh, TrnVăn Đởm, HVăn Ngà, TrnVănTư, Đặng Bá Lân, Lê ThiếuTư, Đặng Tn Phát, Vũ Liên, NguynVăn Tân, Trnh Văn Phú, Trương Duy Tam, Nguyn Duy Đàm.)

Ngày 3 tháng 10 năm 1931, Nguyn An Ninh đãhếthn tù giam. Sau khi được trtdo, ông vsng ti nhà s254 đường Chasseloup Laubat (tcHng ThpTtrước tháng 4-1975) và ông phitm thi làm nghdyhctư đsng.

Lutsư Phan Văn Trường cũng đã ra tù, trước Nguyn An Ninh my ngày, có đnghông tiếptc ra báo. Nhưng, Nguyn An Ninh cho ông Trường biết là chưa có điu kin ra báo ngay, đthư thstính! Vì vy, lutsư Phan Văn Trường miri Sàigòn, vthăm quê cha đấtt,ti làng Bưởi (ngoi ô Hàni). Tháng 10 năm 1932, Nguyn An Ninh có cơ hi làm báo ”Trung Lp” (tiếng Vit), nên ông định raBcKmi hai ông Nguyn Thế Truyn và Phan Văn Trường, vào Sàigòn, cùng làm báo vi ông. Nhưng, ông Nguyn Thế Truyntchi vì mun hot động BcK. Còn ông Phan Văn Trường thì đang lâm trng bnh!

Và lutsư, nhà yêu nước Phan Văn Trường, không may đã qua đời vào ngày 21-4-1933 (!). Nguyn An Ninh rt đau bun khi nhn được hung tin đó. Thế là: “Nhóm Ngũ Long” đãttrnhết 2 người (Phan Chu Trinh và Phan Văn Trường), còn 1 thìtm thi trli quê nhà(Nguyn Thế Truyn),còn 1 thìrngang theo chnghĩacng sn (Nguyn Ái Quc), chcòn có Nguyn An Ninh vn trung thành vilý tưởng thc hành cách mng dân ch!

Nguyn An Ninh đã viết Điếuvăn khóc Phan Văn Trường”, đầu đ“Vài Li Nhc Nh”, đăng trên báo Trung Lp, sra ngày 27-4-1933, có nhng đon như sau: “PHAN VĂN TRƯỜNG nghiên cu chnghĩa Mã KhcTư (Marx), nhờđó mà hiu rõ stiến hóa ca xã hi… PHAN VĂN TRƯỜNGlà người giác nghơn PHAN CHÂU TRINH. Mà PHAN CHÂU TRINH li đưc quý trng như kia. Còn schếtca PHAN VĂN TRƯỜNG ngày nay, chc ít người chú ý đến…tôi cũng mun cho anh em thanh niên nhc nhđến PHAN VĂN TRƯỜNGlà mt ngườirt đáng quý... Hc hiu như PHAN VĂN TRƯỜNG xta dcó my ai!”

Nguyn An Ninh hp tác vi NguynVănTo làm báo Trung Lp, nhưng bkim duytgt gao, khó có thđưa ra nhng bài viết “tcáo chính quyn thc Pháp”, cũng như không th“công khai kêu gi qun chúng tham gia phong trào dân chchng phát xít” (!) Vì vy Nguyn An Ninh mi bàn vi NguynVănTo ra thêm tbáo bng Pháp ng,ly tên là “La Lutte” (Đấu Tranh). “La Lutte” ra sđầu tiên vào ngày 24-4-1942. Đến ngày 28-5-1933, tTrung Lpbchính quyn thc dân Pháp rút giy phép. Và đến ngày 2-6-1933, tLa Lutte cũng tựđình bn, vì gp quá nhiu khó khăn!

Trong tình thế bchính quyn thc dân Pháp qun chế rtgt gao, nên vmt công khai, Nguyn An Ninh vadyhc đkiếmsng, và cũng đche mtbnmt thám Pháp. Vbí mt, thông qua mtsđồng chí lãnh đạocơ s, ông chđạo ĐTNCV tiến hành chunbcuc đấu tranh trong tình thế mi. Đồng thi ông cũng tp trung trí tuđviết quyn “Tôn Giáo”. Quyn sách nhnày đã được n hành vào cuinăm 1932.

“Tôn giáo” ca Nguyn An Ninh, là mt tác phm mang tính triếthc nói chung, mang tính logic hc nói riêng, mà đốitượng đọc và nghiên cu tác phm đó, phi có trình đhcvn Đạihcmi có khnăng am tường toàn bni dung ca nó. Qua các chuyên mc: Dịđoan, Tri, Thin ác, Linh hn không chết, Lp tôn giáo, Vì sao tôn giáo mnh? (chưakBài Đầu và Bài Chót), độc gisthy tác giảđã dày công nghiên cu so sánh, phân tích trên cơ skhoa hc, chkhông phê phán theo kiu thiên kiến chquan, nên mang tính thuyết phcrt cao, đốivi nhng người vô thn hay hu thn! Nguyn An Ninh đã đưa đến cho độc gimthng thú – không thnào không đọc quyn “Tôn Giáo”, rng: “cũng nên bàn vtôn giáo, là mtvn đlâu đãmy ngàn năm, mànay cũng còn mim. Mà ri, có lcũng có vương vnvi kinh tế.” (Xem Bài Đầu) Vàrng: “vn đ“linh hnca con người” làvn đca nhà triếthc và nhà tâm lý hc.” (Xem “Linh Hn Không Chết”) … Sau cùng, Nguyn An Ninh đãdnmt câu ni tiếng, camt nhà xã hihc Âu Châu, rng: ”Sphê bình thiên đàng đổi ra là phê bình trái đất này đây.” (Xem Bài Chót).

Nguyn An Ninh dđịnh viếtmtbsách ly tên là “Sao Mai”,gm nhiu quyn: 1.-Tôn Giáo. 2.PhNGii Phóng. 3.-Kinh Tế Hc ĐạiLược. 4.-Công Đoàn vàHp Tác Tiêu thv.v… Nhưng tiếc thay, sau khi n hành quyn “Tôn Giáo” (1932) ông không có thi gian đhoàn thành bsách có giá trnày đli cho đời sau!

Nguyn An Ninh, trong thi gian này đã đượcSmt thám Pháp Đông dương lit vào hng ”mt tay cách mng nguy him nht!”(Theo “Indochine S.O.S.” ca Andrée Viollis, Paris, 1933). Do đó, ông đi đâu cũng không lt qua các cpmt cú vcabn "indicateur" (đim chviên)! Cũng theo bà Viollis (sách đãdn), thì nhà cách mng Nguyn An Ninh đã cho bà biết như sau:

“Chính quyn (thc dân Pháp) đ ã tìm mi cách đdpbtbáo ca tôi, như cm các nhà in phát hành, bưu đin không phát hay chnli! Tôi nói vi chính quyn: “Các ông đừng ép tôi đến chtthay ni lon… Bxét x,bkết án… Chính họđã làm cho tôi trthành mt người cách mng!” (Bà Andrée Viollis, đại

din cho tbáo “Pettit Parissien”, là bncũ ca Nguyn An Ninh bên Pháp, cùng vi các nhà báo Jean Rodes (Le Journal), Jean Dorsenne và Jean Leune (Le Temis), và con gái ca viên Tng trưởng thuc địa Paul Reynaud, đã đến thăm và tiếp chuynvi Nguyn An Ninh, ti nhà Hc Môn, vào ngày 14-10-1931).

Đảng Cng Sn Vit Nam (ĐCSVN) mi ra đời (3-2-1930) hi ngoi, do QucTế Cng Sn sinh ra, thì tp đoàn Nguyn Ái Quc-Trn Phú đã tính chuyn dit trcác chính đảng khác. Bng chng, trong Hi NghTrung Ương ln thnht, tiHương Cng vào tháng 10-1930, họđã lit các chính đảng cách mng trong nước, như VNQDĐ ĐTNCV là “các đng phái thù đch vi ĐCSVN.” (?!) Chính hành vi bá quyn chính trnày ca ĐCSVN -chĐCSVN là chính nghĩa, còncác tchúc yêu nước không cng sn đều là phi nghĩa– đã làm li cho bn thc dân phát xít Pháp, tiến hành các chiếndch khng btrng đốivi Phong Trào Cách Mng Vit Nam, trong nhng năn 1931-1935!

Trong nhng năm Phong Trào Cách Mng Vit Nam bthc dân phát xít Pháp khng btrng, vàbthoái trào nghiêm trng, hàng ngàn chiếnsĩ cách mng Quc Gia, cũng như Cng Sn, đãbxt,bịđày đi Côn đảo… cũng là nhng năm Nguyn An Ninh len li đi khpxNam k,vi hình thc công khai là đi bán du cù là” – “Do đómi có danh là “du cù là Nguyn An Ninh”, mà mc đích chính là đliên lcvi các đồngchí cònli, các địa phương, cùng nhau ra sccng cvàxây dng tchccơ sca ĐTNCV, sao cho thích hpvi tình thế mi -tình thế hình thành Mt Trn Dân Chchng phát xít trên toàn cõi Đông Dương!

Tinh thn chân chính ca nhà cách mng Nguyn An Ninh, đã được thhin tm lòng “Bao Dung” đối vi nhng ngườiCng Sn, mc dù cómtsnhân vt trong tp đoàn lãnh đạo Đảng Cng sn Đông Dương (ĐCSĐD) -đổi tên tHi NghTW ln thI– đã coi ĐTNCV ca Nguyn An Ninh là thù địch. Nhưng, ông vn bt tay vi nhng ngườicng sn, vnlà bn bè, như NguynVănTo, Dương Bch Mai… trên tinh thn đoàn kết đấu tranh chng kthù chung!

Tháng 3 năm 1934, Nguyn An Ninh chtrương tphp nhng người trí thc nói tiếng Pháp, không phân bit chính kiến hay đảng phái, tchc thành mt “Mt Trn Hành Động Hp Pháp Vì ThThuyn”. Mt Trn này gm có: Nguyn An Ninh, NguynVănTo, Dương Bch Mai, Phan Văn Hùm, TThu Thâu, Hunh Văn Phương, TrnVăn Thch…

Sau đó, Nguyn An Ninh cùng NguynVănTo đi xung Min Tây, đgp các anh em thanh niên đã tng lưuhcti Pháp, tphphli, tchc thành “Hi Liên Đoàn Thanh Niên”. Hi này được xem là mttchcnng ct chính tr, nhmvn động, lôi kéo các tng lp thanh niên tham gia Phong trào Dân chchng phát xít! Kế tiếp, Nguyn An Ninh vn động, tphp gii chxe đò và Autobus ti Sàigòn, tchc đình công, phn kháng sđộc quyn giao thông ca Công ty Autobus và xe đin, được chính quyn thc dân Pháp làm chda. Qua cucvn động đấu tranh ca gii chxe đò và Autobus, Nguyn An Ninh đãtchc được đường dây bí mt liên lctSàigòn vi các địa phương trong xNam K.

Bước sang đầunăm 1934, tình thế chính trti Pháp và các thuc địa Pháp, cũng chuyn biến theo chiuhướng chng chiến tranh đế quc. Trong hai năm 1935-1936, trc phát xít Đức-Ý-Nht hình thành, và đang ráo riết tiến hành cuc chiến tranh thế giimi (Chiến tranh thế giiln thII). Vì thế, nhà cách mng Nguyn An Ninh cũng phi thay đổi sách lược đấu tranh, sao cho thích hpvi tình thế mi. Đây chính là ssáng sutcamt lãnh tụĐTNCV!

Tuy ĐTNCV ca Nguyn An Ninh, chưa trthành mt Đảng lãnh đạo cách mng dân chthành công trong lch scn-hin đạica dân tc Vit Nam, nhưng cũng đli cho Phong Trào Dân Chngày nay nhiu bài hc kinh nghim có giá tr,vvicvn động qun chúng tham gia phong trào cách mng dân ch,vvic xây dng và mrng tchccơ sca ĐTNCV; và đặc bit là vai trò dn thân lãnh đạo, đi vào thctế trong công tác “qun chúng hóa”, ca nhà cách mng Nguyn An Ninh!

5. Thành lp “Mt Trn Thng Nht” vi các đảng phái không cùng chính kiến, đchng kthù chung!

Ngày 19-2-1934, đoàn QucTế Đca QucTế Cng Sn (QTCS) đến Sàigòn, đđiu tra “tình hìnnh đờisng ca dân chúng và can thip các vgiam cm, btbththuynca chính quyn thuc địa.” (?) Đoàn gm có: Gabriel Péri-nghsĩ Quchi Pháp (trưởng đoàn), Bruneau tc Patean -Ban qun trcông đoàn thng nht Pháp, và Chaintrou tc Barthel -Thlĩnh Lao động Pháp. Đón phái đoàn ticng Sàigòn, có trng sư Cancelleri, Nguyn An Ninh, Phan Văn Chánh, cùng vi Metter và Baby -nguyên là Chtch Hi Nhân quyn và Dân quyn.

Nhng nhân vt trong phái đoàn QucTế Đỏ,vn đã biết tiếng nhà cách mng Nguyn An Ninh, tbên Pháp; nên hnhông hướng dnhọđi khpni, tthành phSàigòn đếnLctnh! Vphn Nguyn An Ninh, cũng nhân cơ hi này đtìm cái thế ca Quóc Tế Đđốivi chính phPháp, nhm có sách lược thích hp cho Mt Trn Dân Chchng Phát Xít ởĐông Dương (?). Smt thám Pháp Đông Dương chobnmt thám bám sát phái đoàn và Nguyn An Ninh!

Mc dù chuyến đi điu tra ca phái đoàn QucTế Đchưa mang lili ích cthcho dân Vit Nam đang bsáp bc tàn boca chnghĩa thc dân Pháp, nhưng cũng có nh hưởng thunli cho Phong Trào Cách Mng Vit Nam.

Xut phát tmc đích chung, và da vào tình bn, nhà cách mng Nguyn An Ninh đã đứng ra làm “ht nhân đoàn kết hai nhóm ĐTam (cng sn) và ĐT(Troskist) Nam Klivi nhau, bng cách “hp tác, làm vic chung trong mtcơ quan ngôn lun”. Do đó, tbáo “La Lutte” đã được tái bn vào ngày 4-101934.

Nhưng, bi vì XứủyCng sn Nam k(doHà Huy Tp là Bí thư) munnm trn quyn chi phi tòa son báo “La Lutte”, trong khi đóvtài chánh và viết bài (tiếng Pháp) thì chyếu là do nhóm ĐTlo, mà người đại din là TThu Thâu. Ông Nguyn An Ninh đã nhiuln đóng vai trng tài đphân xstranh chp gia hai nhóm đó…

Năm 1936 là năm chunbcho ĐạiHi Đông Dương”, và nhà cách mng Nguyn An Ninh đã có vai trò rt quan trng, trong vic chđạo công vic chunbĐạiHi, vàvch trnbn cht không cách mng ca Mt Trn Bình Dân Pháp và Chính PhPháp do Mt Trn đónn ra (!).

Ngày 8-6-1936, viên Tng trưởng Thuc địa Pháp – Marius Montet -tuyên b: “Chính phMt trn Bình dân Pháp cương quyếtstiến hành ci cách mimt cho dân thuc địa” Tc khc, gii báo chí Sàigòn đặt ngay câu hi: Đông Dương có hy vng gì Chính phMt trn Bình dân không?” Chnhim báo L’ocuvre Hàni, ông Candelon gii đáp: “Có! Nhưng Đông Dương phi làm sao cho Chính phchính quc biết được nguynvng ca mình?”

Ông Nguyn An Ninh, trli trong cuc phng vnca báo “Đuc Nhà Nam”, và ngày 26-6-1936, trli cho câu hica gii báo chí Sàigòn như sau:

“Hy vng”, dùng hai tiếng y, tôily làm lo…… tôi srt cucri chlàhy vng, nghĩa là không được gì hết!”

“Chính phBình dân ngày nay chlà mt đoncalch sPháp, có thkhông tái li hai ln, cũng làmtdp may có thkhông trliln thhai cho dân ta, nếu dân ta biết dung dp may này… đkêu nài các quyntdo, đtmình tchc binh lyli quynca mình, đtham gia chính trthì chc thế nào bình dân Pháp cũng cho làvictt nhiên. Tôi chhy vng là chỗđó.”

Nhân cơ hi này, Nguyn An Ninh cùng TThu Thâu ra mtvn động thành lp “Ban Đông dương Chính trphm Đại xá” -Đếnnăm 1936 đã cóhơn 10.000 chính trphm đang bgiam cm trong các nhà ngcca thc dân Pháp ởĐông Dương! Tháng 7-1936, ban này đãbu ra mt Ban Chp Hành, gm có 11 người: BàLân Ngc Thanh, Bác Sĩ TrnVăn Đ ôn, Bác sĩ NguynVăn Thinh, Trng sư Vivies, Giacobi, Lascaux, Couget, Lutsư Trnh Đình Tho, Lê Văn Kim, Constant Metter, Nguyn An Ninh…,

Chính do áp lc đu tranh ca “Ban Đ ông dương Chính trphm Đi xá”mà cuinăm 1936, chính quyn thc dân Pháp ởĐông Đương mibt buc, chu th150 chính trphm đang blưu đày Côn Đảo trvđất lin! Và viên Tng trưởng Thuc địa phi ép mình trình lên cho Hi Đồng Tng Trưởng ca Chính phBình dân Pháp, đký sclnh lpmt“y Ban Điu Tra” tình hình ca các thuc địa,các xbohy quyn thuc Pháp (8-1936).

Chply thicơđó, Nguyn An Ninh đã viết đăng trên báo “La Lutte”, liên tiếp hai bài có tính cht chđạo cho ĐTNCV, và gi ý cho các “Đảng bn” vvic “Tiếntimt ĐạiHi Đông Dương” (La Lutte, sra ngày 29-7-1936) và “Bt tay chunbĐạiHi Đông Dương” (La Lutte, sra ngày 6-8-1936). Trong bài thhai, ông đã đra nhimvca “Nhóm La Lutte” như sau: “Nhimvca nhóm LA LUTTE là khuyến khích triutpmt Đạihi Đông Dương, tham gia Đạihi đgiúp đại đasdân chúng, như là qun chúng lao động, đạt được nhng yêu sách phù hpvili ích và nguynvng sâu xa cho h!”

Đhoàn thành nhimvquan trng này, ngày 13-8-1936 nhóm La Lutte đã thành lpmt y Ban Hành Đng” (UBHĐ) cho công bngay trên báo La Kutte (5-8-1936), gm có các ông: Nguyn An Ninh, NguynVăn Nguyn, TrnVăn Thch, Phan Văn Hùm và HHuTường. UBHĐ có mt thường trcti trs, snhà 99 đường Lagrandière, đtiếp xúc vi qun chúng…

Và ngay trong đêm 13-8-1936, UBHĐđã nht trí bumt y Ban Lâm Thi, đượcgitt là “Lâm y”, gm có 19 y viên, trong đó có các ông dân biu là: Lê Quang Liêm, TrnVăn Khá, NguynVăn Sâm, Thương Công Thun, Nguyn Phan Long, TrnVăn Thch, NguynVănTo; các nhà báo là: Nguyn An Ninh, HHu Tường, Bùi Thế M, J.B. Đông; các ông đại din cho nông dân là: NguynVăn Trn, Võ Công Tôn, TrnVăn Hin; các ông đại din cho ththuyn là: TThu Thâu, TrnHưng Ngu, Đào Hưng Long; các bà đại din cho phnlà: Nguyn ThLu, Nguyn ThNăm.

Đphát động nhit tình cách mng ca các tng lp thanh niên, Nguyn An Ninh đã viết “Li Kêu Gi Thanh Niên Hành Động” Đạihi Đông dương, đăng trên báo La Lutte, sra ngày 19-6-1936. Trong Li Kêu Gi này, Nguyn An Ninh đã xác định nhimvvà vai trò quyết định ca thanh niên như sau:

“Vnhimvgiúp qun chúng lao động hpli đlàm rõ yêu sách cahvà chđịnh Đại biu, nghĩa là nhimvhàng đầu đĐạihi thcsmang tính cht nhân dân. Đó là nhimvca gii thanh niên tích cc, tn tâm, nhit tình.”

“Gii trmà hot động sáng kiến, năng lc, tn tâm. Không dng bước trước nhng khó khăn ban đầu. Chính nơi gii trnày, và chnơihmidn đếnsthành công ca Đạihi Đông dương!”

Công vic chunbđtiến đếnmt Đạihi Đông dương ca Nguyn An Ninh và nhóm La Lutte, đãgp phimt thế lc đối nghch (được chính quyn thc dân Pháp ym tr), nên không ddàng thành công theo ý mun! Thế lc đối nghch đó là “Đảng Lp Hiến”(ĐLH ) caksư Bùi Quang Chiêu (Đảng ca giai cptư sn và địa ch). Khác vi chtrương ca Nguyn An Ninh và nhóm La Lutte, ĐLH mà Nguyn Phan Long là đại din đã chtrương rng: Chcntphpmtsdân biu Nam kđại din cho giai tng tư sn và địa ch“thay mt cho nhân dân” đlàm vicvi phái đoàn điu tra ca Chính phBình dân Pháp mà thôi. Như thế là hcó âm mưugtbỏĐông Dương ĐạiHi-mt Đạihi tham kho ý kiếnca toàn dân, tclà ca nhng thành phnbáp bc, tlâu nay hhoàn toàn bgt ra khi sinh hot chính tr,mthết quyntdo và quynsng ca con người!

Ti ngày 21-8-1936, Lâm y Đạihi Đông dương hpln thhai, vi 27 thành viên (trong đó có thêm lutsư Trnh Đình Tho và nhà báo NguynVăn Nguyn), đquyết định3 vn đquan trng như sau:

1/-Thông qua bc thư tường trình công vicca Đạihi Đông dương, gi cho Thtướng Pháp Léon Blum và Tng trưởng thuc địa Marius Moutet.

2/-Phn kháng tên Kalin, chhãng Ba Son đã đui th!

3/-Bu5vđồng chtch Lâm y là: Nguyn Phan Long, Nguyn An Ninh, Trnh Đình Tho, Nguyn VănTo, Lê Quang Liêm. Nămvchtch lp thành Ban Thường Trc Lâm y.

Sau hi ngh, Nguyn An Ninh đ ã viết bài “Vì ĐiHi Các Dân Tc Đ ông Dương Hãy Đứng Lên!”, đăng trên báo La Lutte sra ngày 26-8-1936. Bài viết có tính cht “Hiu Triu” này, Nguyn An Ninh không dùng tên ca mình, mà coi như ý kiến chung ca Lâm y, rng: y Ban triutp đã quyết định làm cnhng điu khó có thlàm đưc đgiúp ttccác dân tc Đông dương đượctdo phát biutư tưởng và yêu cucah, được tham gia có hiu quvào công vicca Đạihi.”

Phong Trào ChunBCho Đông Dương ĐạiHi đang phát trin nhanh và lan rng tSàigòn đến các địa phương ca Nam K, thì bn thc dân Pháp cm quyn ởĐông Dương đã tiến hành âm mưu trithphong trào, bngcách ra lnh chobn tay sai cm quyn các tnh, qun, chđạo cho bnhương chchitcác xã, rng: “Btknào hot động hănghái vàcm đầu, lpttrình kếtti nhng kẻấy có chân trong mt “Hi Kín” đđcơ spháp lý đặng đưa ra tòa.”(Bng chng: như Thông Tri s4228, ngày 26-8-1936 ca tên qun trưởng Phước Long).

Vì vy, Lâm y ĐạiHi Đông Dương lptccmt Ban Đại Din đếngp tên Rivoal-Thng đốc Nam K,gm có 4 ông: Nguyn An Ninh, Nguyn Phan Long, Trnh Đình Tho và Lê Quang Liêm. Nguyn An Ninh thay mt Ban Đại Din Lâm y, vi nhng lilnhã nhn nhưng cương quyết chtvn tên Rioval vchính sách btb, vu cáo nhng người dân vô ti đó? Tên Rivoal chi và ha điu tra (!?)

Trong khi đó, Đảng Cng Sn Pháp li chunb“Khi nghĩaVũ trang Cướp Chính quyn” (?) Tình thế đó, càng làm cho bn thc dân cm quyn ởĐông Dương, càng thng tay đàn áp phong trào cách mng Đông Dương, đngăn chnsphihp hành động vi Đảng Cng Sn Pháp!

Đcho bn thc dân Pháp cm quyn không có cớđàn áp phong trào hành động, ngày 15-9-1936, Nguyn An Ninh đnghLâm y Đạihi Đông Dương triutp phiên hpbt thường, đra quyết nghgm my đim như sau: -Tiến hành công vic “Tiếnti ĐạiHi Đông dương” trong vò pháp lut va trtt.-Phn đối nhng ai chovic làm chính đáng này là hành động gây ri. -Phát động gii báo chí viết bài, đưa tin đtuyên truyn vàcđộng cho Đông Dương Đạihi.– Phái người đivcác địa phương, gp các “Tnh y Đông dương Đạihi”, đphbiếnkế hoch tchc Đạihica Lâm y.

Ngày trước khi tiến hành cuchpbt thường này, Ban Chp Hành Lâm y đãbphân hóa. Bnvca Đảng Lp Hiến tuyên bly khai, rút tên ra khi Ban Chp Hành Lâm y Đạihi Đông dương. Đó là 4 ôngHi đồng: Lê Quang Liêm, Võ Hà Trí, Thương Công Thun, vàTrnVăn Khá.Hy vng thành lp “Mt Trn Thng Nht” ca Nguyn An Ninh đãbphá v,bishot đầuca Đảng Lp Hiến!

Cùng ngày, tên thng đốc Nam Kra lnh cm: “Ktngày 15-9-1936, cm biu tình, cmthp trong thành phSàigòn-Chln.” Và sau đó, trước khi tiến hành truy quét schunbĐạihi Đông dương ca Lâm y, ngày 21-9-1936, tên thng đốc Nam kbày trò gi 5 lá thư, cùng mtni dung, ca tên Tng trưởng Thuc địa, gi cho 5 ông đồng chtch ca Lâm y Đông dương Đạihi, yêu cumi ông gigp các tp nguynvng mà các ông đã son tho, báo cáo hot động ca các y Ban Hành Động, đxut nhng bin pháp cn thiết đtiến hành Đông dương Đạihi. Tên thng đốc Nam kcòn qui định các ông Chtch Lâm y phigi cho hn đúng ngày 25-9-1936!

Nhn rõ âm mưuladicabn thc dân Pháp, Nguyn An Ninh lin công khai vch trnmt thtca chúng, qua bài “Ti Hu Thơ Ca Chánh Ph”, đăng trên báo La Lutte, sra ngày 24-9-1936, có đon như sau: “Rõ ràng chánh phkhông mun có nhng ci cách nghiêm túc. Người ta không thgii thích khác hơn làdngoan cca chánh phtrong vic ngăncn Đihi Đ ông dương bng mi giá. Mtsngoan cvô lý và lbch!”

Ngày 25-9-1936, do sđạo dincabn phn gián Pháp, ông TrnVăn Khá (Đảng Lp Hiến) đứng ra triutp mt Đạihi Đông dương khác, theo schđạoca Rivoal, bao gm các dân biu tay sai Pháp, giao cho Lê Quang Liêm làm chtch. Các dân biu đại din cho gii lao động đều không đượcmi (như các ông NguynVănTo, Dương Bch Mai, TrnVăn Thch…)

Chính quyn thc dân Pháp bt đầu khng bLâm y Đạihi Đông dương! Ngày 27-9-1936, các tên: Bi thm Estève, Cò mt thám Perroche, và tên Bin ly Disès, cùng đếnlc soát tòa son La Lutte. Chúng tch thu toàn btài liuvĐạihi Đông dương, và bt ông TThu Thâu đang có mtti tòa son! Sáng ngày 28-91936, Nguyn An Ninh bbt ngay văn phòng ca lutsư Trnh Đình Tho! Ngày 3-10-1936 chúng bt được NguynVănTo, vàtrc xut 2 nhà báo Bùi Thế Mvà DipVănKvquê min Trung (!)

T Thu Thâu

Ba ông Ninh-Thâu-Tobgiam chung trong khám s7 (Khám ln Sàigòn). Dân chúng Nam Ksôi sc đấu tranh đòi thcác ông Ninh-Thâu-To, bng mi hình thc: Kiến nghgi chánh phbình dân Pháp, mít tinh, biu tình ôn hòa đòi nhàcm quyn Nam ktrtdo cho 3 ông…trong khám, các ông Ninh-Thâu-To quyết định tuyt thctngày 26-10-1936! Đã nhn ăn sut 12 ngày ri, đến ngày 5-11-1936, 3 ông li tiếptc nhnung. Tính mng ca 3 ông đã đếnhi nguy kch, các Bác sĩđiu trphi báo khn cho tên Thng đốc Nam Klà hkhông chu trách nhimvsc kheca các ông Ninh-Thâu và Tona! Khi nghe tin 3 ông Ninh

Thâu và To tuyt thc, dân chúng Sàigòn -Chln, ngày nào cũng thp đông đảo trước tòa son La Lutte đhi thămsc kheca 3 ông, mc cho bnmt thám và cnh sát hù da, theo dõi!

Ti ngày 5-11-1936, tên Thng đốc Nam Kstrách nhim trước cái chếtca 3 nhà cách mng kiên cường, nên đã cho xe đến nhà thương ChQuán ch3 ông Ninh-Thâu-Tovtòa son La Lutte, và trtdo cho 3 ông ngay ti đó, trướcschào đón3 ôngrtnng nhitca dân chúng!

Tsau tháng 5-1936, Lâm y Đạihi Đông Dương phân hóa mtlnna: Nhóm Trotskystes mà đại din là ông TThu Thâu tuyên b“không ng hChính phMt trn Bình Dân Pháp” na, và lytLa Lutte li, không cng tác vi nhng ngườicng sn! Do đó, xứủy Nam bt buc phira tbáo riêng -tL’Avant Garde. Còn ông HHuTường thì sdng tMilitant ca ông, làm din đàn chi ĐTam QucTế, chi Staline…

Nguyn An Ninh rt đau lòng trướcschia rẽđó, bi vì ông thân vi nhng trí thc theo cng sn và cũng thân vi nhng trí thc Trotskystes! Đcho bn bè hiu rõ lp trường ca ông đốivi Chính phBình dân Pháp, Nguyn An Ninh đã xác định như sau: “người ta (Chính phthc dân Pháp) mun áp đặt cho chúng ta hp tác trong sphc tùng mù quáng ý chí ca chánh phủĐông dương, hp tác không được phê phán, không đưc yêu sách nhng quyncơ bn, không đưcmt chút khích động qun chúng đau kh,ttcnhưng điu đó phi chăng chưa đđgiết chết trong tôi milý lhy vng vào cái chánh phhin nay chính quc?” Xem bài “Tôi schp nhn im lng”, báo La Lutte, ngày 18-3-1937).

Năm 1937, Đạihi Đông dương đã hoàn toàn bdpb(!)Hy vng lp “Mt Trn Thng Nht” ca Nguyn An Ninh bvtan! Tuy nhiên vn không làm nht chí đấu tranh cho snghip cách mng dân ch, cho đếnhơi thcui cùng ca ông!

Ngày 14-5-1937, tòa án thc dân ra hu tòa, nhưng ông cương quyết không tuân theo. Ông valn trn trong dân va hot động bí mt, lúc Sàigòn, lúc tnh… Sut 5 tháng tri, ln trn khp đó đây, trong vòng kim soát rtgt gao cabnmt thám, cui cùng ông đãbtên Đốc phChn, tnh trưởng ChLn đem quân lính bao vây và bt được ông, vào lúc 5 gi30 sáng ngày 4-9-1937, ti p Lò Gch, xã Long Hip, huyn Cn Giuc* ChLn).

Ngày 8-9-1937, chúng đưa Nguyn An Ninh vxán ti tòa Vĩnh Long. Trong thi gian Nguyn An Ninh ln trn, tòa Vĩnh Long cũng đãxvng mt (9-7-1937), và đãkết án ông 5năm tù giam và 10 năm bit x. Ln này, tòa án Vĩnh Long vnxNguyn An Ninh theo mc án cũ, và chuyn ông vgiam khám ln Sàigòn (24-9-1937).

Đúng vào thi đim Chiến tranh Thế giiln thII bùng n, Nguyn An Ninh ra tù (18-2-1939). Ra tù, Nguyn An Ninh tuy sc khe đã gim sút đirt nhiu, nhưng ông vn tiếptc dùng ngòi bút đgóp sc cho phong trào cách mng Vit Nam. Ông viết bài đăng trên tDân Chúng”– báo Tiếng VitcaXứủycng sn Nam kchtrương.

Công lun Vit Nam đặc bitlưu tâm đến “LTuyên BCa Nguyn An Ninh” (nhân dpbucHi đồng Qunht Sàigòn, 1939), đăng trên báo “Công Lun và Dân Chúng”, năm 1939, bài viếttMTho vào tháng 4-1939. Trong Li Tuyên B, ông Nguyn An Ninh đã đcp đến 5vn đtrng yếu như sau:

1/-Quc gia mù mvà Cách mng đầulưỡi.

2/-Cái nn Phát xít.

3/-Liha cho Đông đương ttrca ông Albert Sarraut làm toàn quynnăm 1914-18.

4/-Làm sao Hi đồng Qunht có ththi hành đượcmt chính sách dân chrng rãi?

5/-Can thip vào vic quc phòng.

Có thnói, đâylà mt lunvăn chính trrt cô đọng (chhơn 6000 ch), nhưng đầy đni dung, làm sáng tquan đim, lp trường cách mng ca nhà dân chchân chính, vì quynlica quc gia dân tc là trên hết! Điu này, đã được chng minh bng câu kết lun, rng:

“Vi nhng ctri ngày nay tnh ng, tôi xin hô cao khu hiu:

a/ Hãy liên hiplclượng dân ch.

b/ Đòi hòa bình, cơm áo, tdo.

c/ Mngc cho chính trphm.

“Hi các đồngbào ctri, đốivinước nhà, du khsđềnbc nào, tôi cũng không mt phút dám quên phnsca tôi. Xin đng bào hãy ráng làm mt vic nhnhen là bthăm đng tình vi chính sách thiết thc đcho dân ta hết khnhcvi cái kiếp dân đãmttdo!”

Ngày 4-10-1939, nhà cách mng Nguyn An Ninh libbttiMTho. Và ngày 27-7-1940, tòa án quân sca thc dân phát xít Pháp đãxvà kết án ông: 5 năm tù giam và 10 năm bitx!

Ngày 10-12-1940, nhà cách mng Nguyn An Ninh đ ãbịđày ra Côn Lôn! Ngày 14 tháng 8 năm 1943, Nguyn An Ninh đã qua đời vì bthc dân pháp và phát xít Nht, đồng tình sát hi ông bng mt mũi thuc độc! (Theo li khai ca Hunh Đại Phước, cai ngc Côn Lôn).

M Nguyn An Ninh Ti Côn Đảo

o0o

Nhân ngày giln th63 (14-8-1943 đến 14-8-2006), chúng ta nghiên cu quan đim thc hành dân chca nhà cách mng Nguyn An Ninh, nhmmc đích chính là “ôn ctri tân” – thông qua nhng bài hc kinh nghimlch s, thành công hay thtbi đliên hđến thc tin đấu tranh dân chhóa ca Vit Nam ngày nay, nhm rút kinh nghim và sáng to trong tình thế mi, giành ly thng li trong tay bo quyn CSVN!

Chế đCSVN đương quyn, nếu xét vbn cht cái gi là chuyên chính vô sn thì không khác gì “chính quyn thc dân Pháp đã phát xít hóa” trong nhng năm 1937-1941. Nhưng chính quyn độc tài chuyên chế ca CSVN còn thâm độcvchính sách phi dân chvàtinhvi vthủđonmdân, hơn thc dân Pháp rt nhiu! Kinh nghimlch shơn60 năm qua (1955-2006) đã cho chúng ta nhnrõ stht này! Do đó, Phong

trào Dân chVit Nam sut trong 25 nămgi là “đổimi” (1986-2006) ca Đảng CSVN, vn không thvươn lên thành mt phong trào mnh mẽđúng nghĩa là mt phong trào cách mng thts!

Trong mynămgn đây, đặc bitlà t2004 đến nay, Phong trào Dân chVit Nam có bng lên như “ngnla cháy đồng”, tùy thuc vào thi tiết, không chc chn, không vng bn, không quyết lit (?) Chng hn, trên lĩnh vc Tdo Ngôn lun, khi CSVN cho phép thì rmrnhư “trăm hoa đua n” (thi gian góp ý Dtho Báo cáo Chính trca Đạihi X). Nhưng, khi CSVN cm“đụng chm đến đường li, chính sách ca Đảng và Nhà nước” thìxp xung như “bong bóng xì hơi”. Không có hintượng nào “phá rào cn” theo phương sách làm báo tdo ca Nguyn An Ninh, trướchngsúng vànhàtùca thc dân Pháp (?)

Hin nay, CSVN đang dùng thủđon “Khng chế tinh thn” ca nhng nhà hot động dân chtrong nước, mà không đàn áp, khng b,btbtù, như mynăm trước đây! Đó là vì tình thế chính trquctế bt buc (chvào WTO, chunbhi nghthượng đỉnh APEC đón tng thng G.W. Bush vào tháng 11-2006). Vi thủđon “khng chế tinh thn”, bn Công An CSVN slàm cho các nhà hot động dân chkhông có thi gian rnh đlo “vicnước và cvic nhà”! Ngày nào cũng phi lên Phường, lên Qun đtrlisthmvn, còn có thi gian đâu mà lo! Lãnh đạo phong trào mà chru rú trong nhà, viết email, gi đin thoi thì làm sao nmbt được thctế? Thông tin qua mng lưới đintkhông phi là cái “gy thn” thiên biếnvn hóa ca Tôn NgKhông? Hơnna, nếubcúp đin thoi, btch thu máy tính thì ngi nhà đkêu tri hay sao? Phi thâm nhp vào trong thctế ca xã hi! Phi đivcơ shtng đthu hiu tâm tư nguynvng ca qung đại qun chúng lao kh! Phi tìm đmi cách đphá rào cnTdo Ngôn lun, phi ra cho được nhiutbáo giy đa phương và trung ươ ng! Phi trc din đu tranh vi chính quyn CSVN, đòi dân ch, đòi nhân quyn! Phi đoàn kết thtsvi các Đảng phái không cùng khuynh hướng chính tr,vi các tôn giáo, đlp thành “Mt Trn Dân ChThng Nht”, đđthế đấu tranh vi chế đCSVN! Nếuccát cvà chia rnhư hin thi, chlàm li cho CSVN mà thôi!

Tmgương dn thân ca nhà cách mng Nguyn An Ninh rt đáng cho các nhà hot động dân chngày nay noi theo!

Đông Bc Hoa KNgày 14 tháng 8 năm 2006

Lê Tùng Minh

Lê Tùng Minh